Keuvelen, zo noem ik het als mijn drie geredde legkippen in de tuin aan het scharrelen zijn. Hun geluidjes zijn een mix van spinnen, neuriën en fluisteren. Het is zacht, rustig en klinkt heel tevreden.
Hoe anders is het als je een kippenstal van duizenden individuele dieren binnenkomt. Een kakofonie van geluid, waarin de dieren elkaar lijken te overschreeuwen, vaak nog aangevuld met het gebrom van een ventilator en andere apparatuur in de stal. Hebben de kippen geen last van deze herrie, vraag ik me dan af. Hoe communiceren ze met elkaar, komen ze wel boven dit luide achtergrondgeluid uit? En wat doet het voor hun gemoedstoestand als er altijd lawaai is? Onderzoek naar geluidsoverlast bij kippen is nooit gedaan, voor zover ik heb kunnen achterhalen. (Tips hierover zijn van harte welkom!) Maar er is wel onderzoek gedaan naar communicatie tussen kippen onderling en het belang van vocalisatie hierbij. Tevens is er uitgebreid onderzoek gedaan naar verkeersgeluid en de gevolgen hiervan op vogels. Hieruit trek ik een voorzichtige conclusie: kippen in een overvolle kippenstal kunnen door de geluidsoverlast slecht met hun soortgenoten communiceren en dit vermindert hun (geestelijk) welzijn. Is het niet eens tijd dat we dit probleem serieus gaan onderzoeken?
Onderzoek bij vogels laat zien dat een drukke weg gevolgen heeft voor de onderlinge communicatie. Het wordt voor de vogels moeilijker om een partner te vinden en een onderlinge band te ontwikkelen omdat hun communicatie verstoord is. Als gevolg hiervan planten zij zich minder goed voor. Er is alle reden om aan te nemen dat kippen ook hinder van geluid ondervinden, zelfs als dat door hun soortgenoten wordt geproduceerd.
Kippen gebruiken, net als mensen, varkens, koeien en andere vogels, geluiden om emoties uit te drukken. Om hun soortgenoten te waarschuwen voor gevaar, te laten weten dat alles ok is, of om te vertellen waar het beste eten gevonden kan worden. Bij kippen in de vrije natuur zijn meer dan 24 verschillende geluiden gedefinieerd. Positieve vocalisaties, zoals het keuvelen, hebben andere frequenties, amplitudes en intensiteit dan negatieve vocalisaties. Die eerste zijn voor sociale dieren als kippen belangrijk voor het creëren en bevestigen van de onderlinge band. Negatieve geluiden zijn echter luider en hebben een hogere frequentie. Hierdoor kunnen kippen in een stal de positieve geluiden niet meer horen, noch kunnen wij bepalen of ze aanwezig zijn.
Op welke manier kunnen kippen een onderlinge band opbouwen en vasthouden als ze elkaar niet meer kunnen verstaan? Hebben ze dan nog wel een onderlinge band? Of zijn het duizenden individuen, eenzaam en verloren in een zee van veren? Niemand die het weet, niemand die het hoort.
