In het project Koeientaal in beeld, mede mogelijk gemaakt door het Barth-Misset Fonds en het Meertens Instituut, hebben we de taal van koeien in beeld gebracht. We hebben op acht verschillende bedrijven (intensieve melkveehouderijen, biologische melkveehouderijen, een groot en een klein rusthuis voor koeien) opnamen gemaakt van hun communicatie. Met elkaar, met ons en met de boer. We hebben hiervoor nauw samengewerkt met hoogleraar Leonie Cornips. Vanuit de taalwetenschappen biedt zij een perspectief op de taal van de koe die vanuit de diergeneeskunde, ethologie of landbouwwetenschappen niet onderzocht wordt. Kijk hier voor een overzicht van haar wetenschappelijke publicaties.

Deze bevindingen hebben we besproken met experts, melkveehouders en studenten.

De resultaten hiervan worden gebruikt in de lessen op Aeres Barneveld, Hogeschool InHolland in Delft en op vele andere plekken.

Het ritme van de koe

Een belangrijke les die we geleerd hebben is het ritme van de koe. Dit ligt lager dan dat van de mens en is minder dwingend dan veel mensen, in hun communicatie met andere mensen dagelijks ervaren. Een koe neemt de tijd om contact te maken, om zich uit te drukken via geluid en een ander om daarop te reageren. Dat betekent dat als je daadwerkelijk inzicht wil krijgen hoe en wat koeien communiceren je vooral geduld moet oefenen. Zoals je ook een mens met wie je spreekt niet sneller kan laten praten, zo is ook een koe niet te dwingen haar tempo aan jou als mens aan te passen. In het observeren van de dieren volg je het ritme van de koe.

In die observaties gebeurt meer dan verwacht. Ook in onze video’s zien we telkens iets nieuws. Een poot die omhoog getrokken wordt, een staart die beweegt, een stukje huid dat trilt, een oog dat knippert, een zacht brommetje. Deze subtiliteiten zijn pas te zien als je het ritme van de koe aandachtig volgt. Waarschijnlijk zijn dit allemaal vormen van communicatie, ook al is de betekenis ons niet altijd bekend.

De koeientaal video’s

De relevantie van deze video’s is groot. Iedere video toont een individueel dier, met een eigen verhaal, een eigen karakter en zelfstandige besluitvorming. Het toont een koe of een kalf los van haar of zijn productieve of economische waarde. Zelfs in een omgeving waar productie de kern van de houderij is, blijft iedere koe een individu.

De koeientaal video’s zijn ingedeeld in vier categorieën, zie de diagram hierboven.